Döviz kurunun Türkiye ile körfez ülkeleri arasındaki dış ticaret yapısına etkisi: 2003-2018 yılları üzerine bir inceleme

Abstract

Bu çalışmanın amacı, reel efektif döviz kuru ile Türkiye-Körfez ülkeleri dış ticaret yapısı arasındaki ilişkiyi panel ARDL Modeli ile ekonometrik olarak analiz etmektir. Literatürde reel döviz kuru ve dış ticaret dengesi arasındaki ilişkiyi inceleyen birçok çalışma bulunmaktadır. Günümüzde Türkiye'nin Körfez ülkeleri ile artan politik, ekonomik ve sosyal ilişkileri de göz önüne alındığında çalışmanın amacı ve önemi ortaya çıkmaktadır. Reel efektif döviz kurunun dış ticaret dengesi üzerindeki uzun ve kısa süreli etkilerini araştırmak için hem her ülke için ayrı ayrı ARDL modeli, hem panel ARDL modeli kullanılmıştır. Bu doğrultuda ARDL modeli için ADF Birim kök testi, ARDL koentegrasyon testi, ARDL uzun-kısa dönem karşılaştırması ve Granger Nedensellik testi uygulanmıştır. Sadece BAE açısından REER ile dış ticaret dengesi arasındaki uzun-kısa dönem ilişkisi anlamlı çıkmıştır. Panel ARDL modeli için LLC, Fisher ADF ve Fisher PP Birim kök testleri, Pedroni ve Kao panel ARDL eşbütünleşme testi, panel ARDL uzun-kısa dönem karşılaştırması ve Dumitruscu ve Hurlin PanelNedensellik testi uygulanmıştır. LnREER katsayısı uzun dönemde pozitif, kısa dönemde negatif bulunmuştur. Ancak her iki dönem için p değeri istatistiki olarak anlamlı çıkmamıştır. Panel hata düzeltme katsayısı ve ülkeler bazında hata düzeltme katsayıları negatif değerde ve istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur.

The purpose of this study is to analyze the structure of the relationship between the real effective exchange rate between Turkey and the Gulf countries foreign trade balance with the Panel ARDL Econometric Model. There are many studies in the literature examining the relationship between real exchange rate and foreign trade balance. Today, Turkey's growing political, economic and social relations with the Gulf countries also arises the aim and importance of this study. Both ARDL model and panel ARDL model are used for each country to investigate the long and short term effects of real effective exchange rate on foreign trade balance. ADF Unit root test, ARDL cointegration test, ARDL long-short term comparison and Granger Causality test were applied for ARDL model. For the UAE alone, the long-short-run relationship between REER and the foreign trade balance was significant. LLC, Fisher ADF ve Fisher PP unit root tests, Pedroni ve Kao panel ARDL cointegration test, Panel ARDL long-short term comparison and Dumitruscu ve Hurlin PanelCausality test were applied. LnREER coefficient was positive in long term and negative in short term. However, p value was not statistically significant for both periods. Panel error correction coefficients and country-based error correction coefficients were found to be negative and statistically significant.