Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Davranışsal Ketlenmesi ve Akran İlişkilerinde Ebeveyn Duygu Sosyalleştirmesinin Düzenleyici Rolü

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönem çocuklarını davranışsal ketlenme, akran ilişkileri ve ebeveyn duygu sosyalleştirme davranışları açısından incelemek, ebeveyn duygu sosyalleştirme davranışlarının çocukların davranışsal ketlenme mizaç özelliği ve akran ilişkileri açısından farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır. İlişkisel tarama modeli kullanılan araştırmada örneklem grubu küme örnekleme yöntemine göre belirlenmiştir. Şanlıurfa ili Karaköprü, Haliliye ve Eyyübiye ilçelerinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi bağımsız anaokulu ve anasınıflarına devam eden 335 çocuk araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama araçları olarak; ‘Davranışsal İnhibisyon (Ketlenme) Anketi Ebeveyn Formu’, ‘Çocukların Olumsuz Duygularıyla Baş etme Ölçeği’ ve 'Çocuk Davranış Ölçeği’ kullanılmıştır. Çocukların akran ilişkileri akranlarına karşı sosyal olmayan davranış, akranlarına karşı korkulu kaygılı olma, akranları tarafından dışlanma, akranlarına yönelik prososyal davranış, aşırı hareketlilik, akranlarına karşı saldırganlık alt boyutlarında; ebeveyn duygu sosyalleştirme tepkileri destekleyici ebeveyn tepkileri ve destekleyici olmayan ebeveyn tepkileri alt boyutlarında incelenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, akranlarına karşı asosyal davranış ve akranlarına karşı korkulu kaygılı olma davranışının, yaş değişkenine göre anlamlı olarak farklılaştığı, çocukların davranışsal ketlenmesi ile akranlarına karşı asosyal davranış, akranlarına karşı korkulu kaygılı olma, aşırı hareketlilik, saldırganlık davranışları arasında anlamlı bir ilişki olduğu, destekleyici ebeveyn davranışları ile akranları tarafından dışlanma davranışının anlamlı şekilde farklılaştığı görülmüştür. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçlarına göre, çocukların yaşı Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönem çocuklarını davranışsal ketlenme, akran ilişkileri ve ebeveyn duygu sosyalleştirme davranışları açısından incelemek, ebeveyn duygu sosyalleştirme davranışlarının çocukların davranışsal ketlenme mizaç özelliği ve akran ilişkileri açısından farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır. İlişkisel tarama modeli kullanılan araştırmada örneklem grubu küme örnekleme yöntemine göre belirlenmiştir. Şanlıurfa ili Karaköprü, Haliliye ve Eyyübiye ilçelerinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi bağımsız anaokulu ve anasınıflarına devam eden 335 çocuk araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama araçları olarak; ‘Davranışsal İnhibisyon (Ketlenme) Anketi Ebeveyn Formu’, ‘Çocukların Olumsuz Duygularıyla Baş etme Ölçeği’ ve 'Çocuk Davranış Ölçeği’ kullanılmıştır. Çocukların akran ilişkileri akranlarına karşı sosyal olmayan davranış, akranlarına karşı korkulu kaygılı olma, akranları tarafından dışlanma, akranlarına yönelik prososyal davranış, aşırı hareketlilik, akranlarına karşı saldırganlık alt boyutlarında; ebeveyn duygu sosyalleştirme tepkileri destekleyici ebeveyn tepkileri ve destekleyici olmayan ebeveyn tepkileri alt boyutlarında incelenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, akranlarına karşı asosyal davranış ve akranlarına karşı korkulu kaygılı olma davranışının, yaş değişkenine göre anlamlı olarak farklılaştığı, çocukların davranışsal ketlenmesi ile akranlarına karşı asosyal davranış, akranlarına karşı korkulu kaygılı olma, aşırı hareketlilik, saldırganlık davranışları arasında anlamlı bir ilişki olduğu, destekleyici ebeveyn davranışları ile akranları tarafından dışlanma davranışının anlamlı şekilde farklılaştığı görülmüştür. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçlarına göre, çocukların yaşı Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönem çocuklarını davranışsal ketlenme, akran ilişkileri ve ebeveyn duygu sosyalleştirme davranışları açısından incelemek, ebeveyn duygu sosyalleştirme davranışlarının çocukların davranışsal ketlenme mizaç özelliği ve akran ilişkileri açısından farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır. İlişkisel tarama modeli kullanılan araştırmada örneklem grubu küme örnekleme yöntemine göre belirlenmiştir. Şanlıurfa ili Karaköprü, Haliliye ve Eyyübiye ilçelerinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi bağımsız anaokulu ve anasınıflarına devam eden 335 çocuk araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama araçları olarak; ‘Davranışsal İnhibisyon (Ketlenme) Anketi Ebeveyn Formu’, ‘Çocukların Olumsuz Duygularıyla Baş etme Ölçeği’ ve 'Çocuk Davranış Ölçeği’ kullanılmıştır. Çocukların akran ilişkileri akranlarına karşı sosyal olmayan davranış, akranlarına karşı korkulu kaygılı olma, akranları tarafından dışlanma, akranlarına yönelik prososyal davranış, aşırı hareketlilik, akranlarına karşı saldırganlık alt boyutlarında; ebeveyn duygu sosyalleştirme tepkileri destekleyici ebeveyn tepkileri ve destekleyici olmayan ebeveyn tepkileri alt boyutlarında incelenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, akranlarına karşı asosyal davranış ve akranlarına karşı korkulu kaygılı olma davranışının, yaş değişkenine göre anlamlı olarak farklılaştığı, çocukların davranışsal ketlenmesi ile akranlarına karşı asosyal davranış, akranlarına karşı korkulu kaygılı olma, aşırı hareketlilik, saldırganlık davranışları arasında anlamlı bir ilişki olduğu, destekleyici ebeveyn davranışları ile akranları tarafından dışlanma davranışının anlamlı şekilde farklılaştığı görülmüştür. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçlarına göre, çocukların yaşı ve davranışsal ketlenmesinin akranlarına karşı asosyal davranış alt boyutunu anlamlı biçimde yordadığı tespit edilmiştir. Çocukların cinsiyet ve davranışsal ketlenmesinin akranları tarafından dışlanma alt boyutunu anlamlı biçimde yordadığı belirlenmiştir. Çocukların takvim yaşı, cinsiyet ve davranışsal ketlenmesinin akranları tarafından korkulu kaygılı olma alt boyutunu anlamlı biçimde yordadığı tespit edilmiştir. Çocukların cinsiyet ve davranışsal ketlenmesi aşırı hareketlilik alt boyutunu anlamlı biçimde yordadığı belirlenmiştir. Çocukların cinsiyet ve davranışsal ketlenmesinin akranlarına karşı saldırganlık alt boyutunu anlamlı biçimde yordadığı ortaya çıkmıştır. Düzenleyici etki model analizi incelendiğinde, destekleyici ebeveyn tepkilerinin çocukların davranışsal ketlenme ve akranlarına karşı korkulu kaygılı olması arasındaki ilişkide düzenleyici etkisi olduğu tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular ışığında okul öncesi dönem çocuklarının davranışsal ketlenmesi ile ilgili daha fazla araştırma yapılması, bu mizaç özelliğine sahip çocukları tespit etmek ve uygun müdahale programları uygulamak açısından yarar sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca okul öncesi dönem çocuklarının davranışsal ketlenmesi ile ilişkin faktörlerin bir arada incelendiği araştırmalar yapılması bu mizaç özelliğine sahip çocukların kaygısına etki eden faktörleri belirlemek açısından önemli görülmektedir.

The aim of this study is to examine preschool children in terms of behavioral inhibition, peer relations and parent emotional socialization behaviors, and to reveal whether parent emotion socialization behaviors differ in terms of behavioral inhibition temperament and peer relations of children. In the study in which the relational screening model was used, the sample group was determined according to the cluster sampling method. The sample of the study consisted of 335 children attending the official independent kindergartens and kindergartens affiliated to the Ministry of National Education in the Karaköprü, Haliliye and Eyyübiye districts of Şanlıurfa. As data collection tools in the research; The 'Behavioral Inhibition (Inhibition) Questionnaire Parent Form', 'The Scale for Coping with Children's Negative Emotions' and the 'Child Behavior Scale' were used. In the sub dimensions of children's peer relations, non-social behavior towards their peers, fearful anxiety towards their peers, exclusion by their peers, prosocial behavior towards their peers, hyperactivity, and aggression towards their peers; Parental emotion socialization responses were examined in the sub-dimensions of supportive parent responses and non supportive parent responses. According to the results obtained in the study, asocial behavior towards their peers and fearful-anxious behavior towards their peers differed significantly according to the age variable, and there was a significant relationship between behavioral inhibition of children and asocial behavior towards their peers, fearful-anxious towards their peers, hyperactivity, and aggression. It was observed that supportive parental behaviors and ostracized behaviors differed significantly. According to the hierarchical regression analysis results, it was determined that the age and behavioral inhibition of children significantly predicted the sub-dimension of asocial behavior towards their peers. It was determined that gender and behavioral inhibition of children significantly predicted the sub-dimension of being excluded by their peers. It was determined that children's chronological age, gender and behavioral inhibition significantly predicted the fearful-anxious sub-dimension by their peers. It was determined that gender and behavioral inhibition of children significantly predicted hyperactivity sub-dimension. It was determined that gender and behavioral inhibition of children significantly predicted aggression towards peers sub-dimension. When the moderator effect model analysis was examined, it was determined that supportive parent responses had a moderator effect on the relationship between behavioral inhibition and fearful anxiety towards peers. In the light of the findings obtained within the scope of the research, it is thought that more research on behavioral inhibition of preschool children will be beneficial in terms of identifying children with this temperament and applying appropriate intervention programs. In addition, it is considered important to conduct studies examining the factors related to behavioral inhibition of preschool children together in order to determine the factors affecting the anxiety of children with this temperament.