Aday sınıf öğretmenlerinin mesleki gelişiminde mentorluk uygulaması: Bir durum çalışması

Abstract

Bu çalışmada Milli Eğitim Bakanlığı Aday Öğretmen Yetiştirme Sürecinin mentorluk uygulaması açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda çalışmada deneyimli öğretmenlerin mesleğe yeni başlayan öğretmenlere yönelik mentorluk rollerini ne düzeyde gerçekleştirdikleri aday öğretmenlik yetiştirme süreci bağlamında belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden bütüncül çoklu durum çalışması deseni kullanılmıştır. Çalışmanın katılımcı grubu Kahramanmaraş İl Milli Eğitim Müdürlüğü'ne bağlı devlet ilkokullarında görev yapan sekiz aday sınıf öğretmeni ile bu öğretmenlerin danışmanları olan yedi danışman öğretmenden oluşmaktadır. Veri toplama sürecinde bireysel yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Bireysel yüz yüze görüşmelerde dokuz açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış bir görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme formlarındaki sorular aynı konuları içerecek şekilde aday sınıf öğretmenleri ve danışman öğretmenler için ayrı formlar şeklinde düzenlenmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz ve tümevarımsal içerik analizleri kullanılmıştır. Katılımcılardan alınan cevaplardan yola çıkarak aday öğretmenler, mentorluk kavramını danışmanlarının kendilerine oryantasyon imkanı sağlaması, yol göstermesi ve ihtiyaç duyduklarında yardım etmesi olarak ifade etmişlerdir. Fakat mentorluk kavramı hakkında yanlış bilgiye sahip ya da mentörlük kavramı hakkında fikri olmayan aday öğretmenler de bulunmaktadır. Danışman öğretmenler ise mentorluğu aday öğretmen yetiştirme sürecinde aday öğretmenlere yol göstermek, yardım ve rehberlik etmek olarak ifade etmişlerdir. Araştırma bulgularına göre aday öğretmenlerin mesleki ve sosyal sorunlarını çözmelerinde aldıkları mentorluk hizmeti yeni atanan öğretmenlerin bu süreci daha sağlıklı geçirmelerine yardımcı olabilmektedir. Danışman öğretmende olması gereken kişisel özellikler iyi niyetli olma, kibar olma, güler yüzlü olma, anlayışlı olma, empati yapabilme, şeklinde ifade edilirken mesleki özellikler yeniliklere açık olma, kıdemli olma, pedagojik açıdan bilgili olma şeklinde ifade edilmiştir. Çalışma bulgularına göre katılımcıların birçoğu, aday öğretmenlik sürecinde gerçekleştirilen uygulamaların yararlı olduğunu düşünmekte, bu sürecin bir takım düzeltmelerle devam etmesini istemektedir. Katılımcıların aday öğretmenlik sürecinin daha sağlıklı olması için neler yapılması gerektiğine ilişkin görüşleri incelendiğinde, öncelikli olarak süreç içerisinde yer alan formların azaltılmasını, danışman öğretmenlerle aday öğretmenlerin daha yakın iletişim içinde olması, aday ve danışman öğretmenin aynı okulda ve aynı branşta görev yapması, aday öğretmenlere verilen eğitimlerin uygulamaya dönük olması istenmektedir. Bu süreçte çok fazla form ve evrak doldurmak durumunda kalan öğretmenlerin bu durumdan memnun olmadıkları dikkat çekmiştir. Sonuç olarak, MEB Aday Öğretmen Yetiştirme Sürecinin sistemsel kurgu açısından mentorluk uygulamalarına uygun ve elverişli bir ortam hazırladığı söylenebilir. Ancak katılımcıların görüşlerinden hareketle, bu sistemsel kurgunun daha çok kağıt üzerinde kaldığı, aday öğretmen yetiştirme sürecinde yeterince mentorluk uygulamalarına etkili şekilde yer verilmediği görülmektedir.

In this study, it was aimed to evaluate the prospective teacher training process of the Ministry of National Education in terms of mentoring practices. In this context, it was tried to determine the level of mentoring roles of experienced teachers for new teachers in the context of the prospective teacher training process. The holistic multi-case study design, one of the qualitative research methods, was used in the study. The participant group of the study consists of eight candidate classroom teachers working in public primary schools affiliated to Kahramanmaraş Provincial Directorate of National Education and seven counsellor teachers who are the advisors of these teachers. During the data collection process, individual face-to-face interviews were conducted. A semi-structured interview form consisting of nine open-ended questions was used in individual face-to-face interviews. The questions in the interview forms were arranged as separate forms for prospective classroom teachers and advisors, including the same topics. Descriptive analysis and inductive content analysis were used to analyze the data. Based on the responses received from the participants, prospective teachers expressed the concept of mentorship as providing orientation opportunities, guidance and assistance when needed by their advisors. However, there are also prospective teachers who have misinformation about the concept of mentoring or have no idea about the concept of mentoring. On the other hand, counsellor teachers expressed mentorship as guiding, helping and guiding prospective teachers in the process of training prospective teachers. According to the findings of the research, the mentoring service that prospective teachers receive in solving their professional and social problems can help newly appointed teachers to spend this process in a healthier way. The personal qualities that should be in the counsellor are expressed as being well-intentioned, being polite, smiling, understanding, empathy, while professional characteristics are expressed as being open to innovations, being senior, being pedagogically knowledgeable. According to the findings of the study, most of the participants think that the applications carried out in the prospective teaching process are beneficial, and they want this process to continue with some corrections. When the opinions of the participants on what should be done to make the prospective teacher process healthier are examined, it is primarily necessary to reduce the forms in the process, to have closer communication between the advisor teachers and the prospective teachers, the candidate and the advisor teacher to work in the same school and the same branch, and the training given to the prospective teachers. it is required to be practical. It was noted that the teachers who had to fill in too many forms and documents during this process were not satisfied with this situation. In conclusion, it can be said that the prospective teacher training process of the Ministry of National Education has prepared a suitable and convenient environment for mentoring practices in terms of systemic setup. However, based on the opinions of the participants, it is seen that this systemic setup is mostly on paper, and that mentoring practices are not effectively included in the process of raising prospective teachers.