Türkiye'de yenilenebilir enerji üretiminin döviz kuru ile ilişkisi ve dış ticaret dengesi üzerine etkileri

Abstract

Yaşamın devamlılığı, ekonomik büyüme, sosyal ve çevresel açılardan tarihte enerjiye hep ihtiyaç duyulmuş ve günümüzde de duyulmaya devam etmektedir. Günlük yaşamda olduğu kadar üretimde, ithalatta ve ihracatta her geçen gün enerji talebinin artışı ve kaynak eksikliğinin sebep olduğu karışıklıklar ülkeler arasında zaman zaman gerçekleşmiştir. Çünkü enerji demek üretim, ihracat, ekonomik büyüme ve güç demekti. Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile de fosil kaynaklar yerine temiz, tükenmeyen ve maliyeti daha düşük enerji kaynakları tercih edilmeye başlanmıştır. Doğada ulaşımı ve enerjiye dönüştürülmesi kolay halde olan yenilenebilir enerji kaynakları, sağlanan teşviklerin katkısı ile de gün geçtikçe daha etkili bir şekilde kullanmaya devam edilmektedir. (Olçar,2010). Türkiye gibi enerji rezervleri ihtiyacı karşılamada eksik kalan ve ithal etmek zorunda olan ülkeler enerjide dışa bağımlı ülkelerdir. Enerjide çok daha fazla oranda ekonomik büyüme, dışa bağımlılık, enerji ithalatı ve cari açığı içinden çıkılması zor bir döngüye sokmaktadır. İhtiyaç duyulan enerjinin büyük bir çoğunluğunun ithal edilmesi cari hesaplarda açığın artmasına sebep olmaktadır. Bu çalışmada 2001 ve 2022 yılları arası Türkiye'nin net enerji ithalatı dolar döviz kuru ve Türkiye'de üretilen yenilenebilir enerji verileri kullanılarak Türkiye açısından net enerji ithalatının yenilenebilir enerji üretimi ve döviz kuru etkisi altında, ekonomik büyümeye, dış ticaret dengesine ve cari açığa etkisi araştırılmıştır. Birim kök, ARDL ve nedensellik testleri kullanılarak yapılan analizler sonucunda dolar döviz kur değerinin ithal edilen enerji miktarı üzerinde belirgin etkisi olmadığı ancak yenilenebilir enerji üretiminin ithal edilen enerji miktarı ile arasında uzun ve kısa dönemli olarak ters yönde bir ilişki gösterdiği gözlemlenmiştir. Uzun dönemde ülkemizde yenilenebilir enerji üretiminin arttırılması net enerji ithalatımızı azaltarak ülkemizin cari açığının azalmasına katkı sağlayacaktır.

Energy has always been needed in terms of continuity of life, economic growth, social and environmental aspects, and it continues to be needed today. In daily life, as well as in production, imports, and exports; the lack of resources and the increase in energy demand have led to conflicts between countries from time to time. That is because energy means production, export, economic growth, and power. Today, with the development of technology, clean, inexhaustible, and lower-cost energy sources have started to be favored over fossil sources. Renewable energy sources, which are easy to access and easily convertible into energy are still being used efficiently every day thanks to the incentives provided. (Olcar,2010). Countries like Turkey, whose existing energy reserves are not sufficient to meet the current need and have to import it, are foreign-dependent countries in energy. Economic growth, current account deficit, and energy imports get trapped in a compelling cycle due to high foreign dependency on energy. Importing most of the energy needed leads to an increase in the current account deficit. In this study, the effects of net energy imports on economic growth, foreign trade balance, and current account deficit, under the effect of renewable energy production and exchange rate, were investigated by using Turkey data between 2001 and 2022. As a result of the analyzes made using unit root, ARDL, and causality tests, it has been observed that the dollar exchange rate value does not have a significant effect on the amount of imported energy, but there is an inverse relationship between renewable energy production and the amount of imported energy, both in the short and long term. Increasing renewable energy production in our country will contribute to the reduction of our country's current account deficit in the long term by reducing our net energy imports.